อาสาอนุรักษ์ขัดบ่อเต่าน้ำจืด ตะพาบม่านลายที่ กาญจนบุรี

ตะพาบม่านลาย (Chitra chitra Nutphand, 1986) เป็น 1 ใน 6 ชนิดของพันธุ์ตะพาบพื้นเมืองของไทย เป็นตะพาบพันธุ์ใหญ่ที่สุดในโลก มีน้ำหนักมากกว่า 200 กิโลกรัม มีชื่อเรียกท้องถิ่น เช่น กริวลาย กราวด่าง ม่อมลาย และมั่นลาย มีลักษณะเด่นคือ สีของลำตัวเปลี่ยนได้ตามสภาพแวดล้อม ตั้งแต่สีน้ำตาลเหลืองจนถึงสีน้ำตาลออกม่วง กระดองหลังแบนและเรียบ มีลายคล้ายลายพรางที่เป็นลักษณะเฉพาะของตะพาบแต่ละตัว ในประเทศไทยพบตะพาบม่านลายที่ลุ่มน้ำแม่กลองและแม่น้ำปิง

ตะพาบม่านลายได้รับการจัดให้อยู่ในสถานภาพใกล้สูญพันธุ์อย่างยิ่ง เนื่องจากในปี พ.ศ. 2553 มีรายงานประชากรของตะพาบม่านลายลดลงอย่างมาก ด้วยถูกจับเพื่อเป็นอาหารและขายเพื่อเป็นสัตว์เลี้ยง และการขยายของชุมชนทำให้ถิ่นที่อยู่อาศัยของตะพาบถูกบุกรุก ถึงอย่างไรก็ตามในปี พ.ศ. 2545 ศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดกาญจนบุรี ประสบผลสำเร็จในการเพาะพันธุ์ตะพาบม่านลายเป็นครั้งแรกของโลก จึงทำให้สามารถอนุรักษ์พันธุ์ตะพาบม่านลายให้คงอยู่ต่อไป

ในปัจจุบันทางกรมประมงมีนโยบายให้ดำเนินการเพาะพันธุ์ตะพาบม่านลายและปล่อยคืนสู่ธรรมชาติในแหล่งและปริมาณที่เหมาะสม จากการประเมินผลพบว่าการเพาะพันธุ์ตะพาบม่านลายถือว่าประสบความสำเร็จให้เห็นเป็นรูปธรรม และมีแนวโน้มว่าตะพาบม่านลายจะไม่สูญพันธุ์ แต่ก็ยังมีอุปสรรคที่สำคัญของตะพาบม่านลายคือการป่วยเนื่องจากติดเชื้อโรคได้ง่ายกว่าตะพาบชนิดอื่น ๆ

แม้ว่าปัจจุบันจะมีแนวทางในการรักษา โรคแล้วก็ตาม แต่เพื่อเป็นการลดความเสี่ยงในการเกิดโรคระบาด ทางศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดกาญจนบุรีได้กำหนดแนวทางในการเพาะเลี้ยงตะพาบม่านลายโดยจัด สร้างพื้นที่เพาะเลี้ยงสัตว์จำพวกเต่า ตะพาบ บริเวณศูนย์วิจัยฯ เพื่อเป็นแหล่งศึกษา ทดลองและสาธิต ตลอดจนเป็นแหล่งเผยแพร่ความรู้แก่ประชาชน และกระจายลูกตะพาบม่านลายที่ได้จากการเพาะพันธุ์ไปสู่หน่วยงานกรมประมง ที่มีศักยภาพในการเลี้ยงเพื่อสร้างโอกาส ในการศึกษา และเมื่อถึงวัยเจริญพันธุ์จะพิจารณาความเหมาะสมในการดำเนินการเพาะพันธุ์ต่อไป

เมื่อเพาะพันธุ์ตะพาบม่านลายได้มากพอแล้วและแน่ใจว่าไม่สูญพันธุ์ อาจเสนอให้พิจารณาตะพาบม่านลายเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองที่สามารถเพาะพันธุ์ได้ เพื่อเปิดโอกาสให้เอกชนศึกษาแนวทางในการพัฒนาศักยภาพในเชิงเศรษฐกิจต่อไป

แม้ว่าในปัจจุบันอาจไม่เอื้อให้ตะพาบม่านลายขยายเผ่าพันธุ์ได้เองใน ธรรมชาติ เนื่องจากพื้นที่วางไข่ไม่เหมาะสม แต่จากการติดตามการปล่อยตะพาบม่านลายพบว่ามีการเจริญเติบโตที่ดีมาก ดังนั้น ควรวางแนวทางในการอนุรักษ์ตะพาบม่านลาย คือ มีการเพาะพันธุ์ที่ดีแล้วปล่อยคืนสู่แหล่งที่อยู่อาศัยตามธรรมชาติ เพื่ออนุรักษ์ตะพาบม่านลายให้คงอยู่สืบไป

ตารางกิจกรรม

25 พย

8.00 ออกจาก ปตท สนามเป้า
10.30 ถึงกรมประมงน้ำจืดกาญ
11.00 ฟังบรรยาย การอนุรักตะพาบ
12.00 ทานอาหารเที่ยง
13.00 เริ่มกิจกรรมขัดบ่อเต่า ตะพาบ
15.30 เสร็จกิจกรรม และ เดินทางไป สะพานแม่น้ำแคว
16.30 เดินทางกลับกรุงเทพ
18.30 ถึงกรุงเทพโดยสวัสดิภาพ

** กิจกรรมเปลี่ยนแปลงได้ตามความเหมาะสม **